मी आणि माझे पत्रकार

शिव्यांचे थोडेसे सोडावॉटरच्या बाटलीसारखे आहे. पहिल्यांदा बूच उघडल्यावर जो फासकन आवाज होतो तो खरा ! पहिली शिवी ही खरी बाकीच्या शिव्यांत तो जोर ओसरत जातो. मग उरते खारटसारखे पाणी. भांडणातदेखील पहिली शिवी ज्या जोशात जाते, तितकी इंटेन्सिटी पुढल्या शिव्यांत राहत नाही. मग् मुख्यार्थाच्या दृष्टीने नंतरच्या शिव्या कितीही प्रतिभासंपन्न असोत. असल्या शिव्या घाव नाही करत; थोडीफार करमणूकच करतात. म्हणून नुसते शिव्यांचे भांडण पाहताना लोक विनोदी नाटक पाहिल्यासारखे हसतात. (विनोदी नाटकांना शिव्याही देतात.) एक शिवी परिणाम साधून जाते; अनेक शिव्या हसवून जातात. भांडण पेटवणारी पहिली शिवी कचकावून जायला हवी.
----

अरे देशपांड्या,
तुझा मराठी दुकानदारावरचा लेख वाचला. साल्या, आमच्या दुकानी येऊन बघ. बेरडा, (ती जातीयवाचक शिवी देणे गैर आहे, असे मला वाटले.) आम्हांला विनोद करता येत नाही काय? कोंबडीच्या, (ही ठीक आहे.) आमच्या दुकानी सदैव हाश्यकल्लोळ चालू असतो. येऊन बघ. तुझे तंगडे मोडून तुला परत पाठवू. कळावे.

आपला नम्र (हे आणि वर!)
एक मराठी दुकानदार.


(खरोखर असे पत्र आले होते. ही केवळ माझी कल्पना नव्हे.)
खरे तर त्या मराठी दुकानदाराने मला आपला पत्ता द्यायला हवा होता. मी निदान वेष पालटून तरी त्याच्या दुकानातला हास्य नव्हे, हाश्यकल्लोळ ऐकून आलो असतो आणि शनवारवाड्यासमोर मराठी व्यापारी जगताची माफी मागितली असती. बाकी तंगडीबिगडी तोडण्यात पटाईत असणाऱ्या ह्या दुकानदाराच्या दुकानी विनोदसुद्धा जरासा भारी दर्जाचा चालत असणार. हा दुकानदार बहुधा किराणा-भुसार असावा. कारण पत्र हिशोबाच्या
वह्यांच्या शाईत होते, एवढेच नव्हे तर त्याला हिंगाचा वास येत होता. (लोकांना हलकासा सेंटचा शिडकावा केलेली, जाईच्या पाकळ्या घातलेली पत्रे-आम्हांला हिंगाच्या वासाची! विनोदी लेख लिहा, विनोदी लेख लिहा-!) 'लेका, तुला हिंग लावून कोणी विचारणार नाही' ह्या वावप्रचारची सदरहू दुकानदाराला माहिती नसावी. मी डोळ्यांपुढे “कोणीतरी आणि मंडळी-किराणा व भुसार मालाचे व्यापारी. आमचे दुकानी अस्सल केशर, भूतछाप हिंग, शिंगाडे व जानवी जोड मिळतील...” वगैरे सचित्र मजकूर उभा करू लागलो. किराणा-भुसार दुकानात येणारा तो साबणबार, हिंग, अगरबत्ती, तूप, रॉकेल, गोडेतेल, केरसुण्या, गोणपाटे आणि पापड असल्या सुगंधी द्रव्यांतून निर्माण होणारा संयुक्त वास दरवळू लागला आणि मला तो हाश्यकल्लोळही ऐकू येऊ लागला.
तंगडी मोडायची भीती होती म्हणून मी माझ्या आत्म्यालाच तिथे पाठवले.

“एक नारळ द्या हो—” गि-हाईक.
“सोम्या, गि-हाईकाला नारळ दे—” तंगडमोड मराठी दुकानदार.
“चांगला द्या हं—”
“आमच्या नारळाचं खोबरंच नव्हे, तर करवंटीदेखील टिकाऊ असते—ठेऊन द्या—उपयोगाला येईल.” (स्मित हास्य.)
“फोडून द्या हं—”
“सोम्या नारळ फोड त्यांच्या पायांशी आणि पावलांवर पाणी टाकून तीर्थ घे—हा: हा: हा:! (सोम्या आणि मालकांचा हाश्यकल्लोळ.) काय हवांय?”
“वीस ग्राम जिरं—”
“सोम्या, ह्यांना जिरं देऊन जिरव रे ह्यांची.”
(खो: खो: खो: खो:!)
“मालक, काड्याची पेटी—”
“सोम्या, साहेबांना काडी लाव.”
(हशा, हाश्यकल्लोळ, खो: खो:, सर्व काही.)

- मी आणि माझे पत्रकार
पुस्तक - अघळपघळ

माझा एक अकारण वैरी

मराठी हॉटेलात तर मी गेलो की माधुकरी मागायला आलो अशीच सर्वांची समजूत होत असावी. आधी दहा दहा मिनिटे माझ्याकडे कोणी ढुंकूनही पाहत नाही. माझ्या नंतर माझ्यापुढे टेबलाला भिडलेले लोक गिळून जातात.

"अरे, आमची ऑर्डर कां नाही घेत?"

"बोला ना! आम्ही काय मनातले ओळखणारे अंतर्ज्ञानी आहोत की काय?"

आरोग्यमंदिरछाप हॉटेलात मला हा जबाब मिळाला होता. मी सहसा ह्या आरोग्यवाल्या हॉटेलात जातच नाही. तिथल्या मालकापासून फडकी मारणाऱ्या पोरापर्यंत सगळ्यांच्या चेहऱ्यावर एक विलक्षण घमेंड असते. आपण वास्तविक पत्रकारच व्हायचे, पण केवळ देशाचे आरोग्य सुधारायचे म्हणून पत्रावळी गोळा करतोय असा काहीसा भाव! एकतर पदार्थांची नावे निघंटु किंवा तत्सम आयुर्वेदिक ग्रंथातल्या नावासारखी चमत्कारिक!

'खदिरखाद्य' हे नाव वाचून मी भेदरलो होतो. श्रीखंडाचे पातेले विसळून 'पीयूष' करणारी ही जमात सर्वोदयकेंद्राची वाट चुकून आरोग्यमंदिरात आली आहे. "हे 'खदिरखाद्य' म्हणजे काय हो?" मी जरा हसत विचारले. तो 'ठोठावा म्हणजे उघडेल' या पाद्री चालीवर म्हणाला, "खाऊन पहा म्हणजे कळेल." एकूण वेटरजातीने आणि तिकीटकलेक्टरांच्या जमातीने हसायचे नाही अशी प्रतिज्ञा केलेली असावी. आतापर्यंत बटाटापुरीबरोबरची चटणी माझ्या धोतरावर सांडलेला एक वेटर तेवढा हसताना मी पाहिलाय. हसणारा तिकिटकलेक्टर दिसायचा आहे. पट्टीचे पानवाले हसतात. गादीचा पानवाला नाही हसत. पोष्टाच्या खिडकीतला माणूस कधीमधी हसतो. तारेच्या खिडकीतला सगळ्या जगाशी 'कडकटृ' करता करता 'गट्टी फू' करून बसलेला! कदाचित दिवसातून बऱ्याच वेळा 'काका एक्सपायर्ड', 'तात्या एक्सपायर्ड' असल्याच तारा करायला लागल्यामुळे त्याला सारे जगच सुतकात असते असे वाटत असेल. काही धंद्याचे आणि हसण्याचे इतके का वावडे? की हे प्राणिमात्र माझ्याच नशिबाला येते? बहुधा माझ्याच नशिबाला असावे. पूर्वी शाळामास्तर हसताना आढळला तर दिपोटी त्याला आंगठे धरून उभे करत असावे. पण ज्येष्ठ पुत्र चि. शंकर तथा गिरीश याची हेडमास्तरीण माझ्याशी बोलताना विप्रलंभशृंगार केल्यासारखी रंगवलेल्या ओठातून सारखी हसली होती. विप्रलंभशृंगारातच मला वाटते तसे काहीतरी हसतात. कदाचित दुसऱ्या कुठल्यातरी शृंगारात असेल - मुद्दा आहे हसण्याचा. सारांश, वेटर ह्या किटाणूचे आणि माझे कां जमत नाही, हा मला प्रश्न आहे. असल्या प्रश्नाला यक्षप्रश्न म्हणतात. पण विषय वेटर हा असल्यामुळे 'भक्ष्यप्रश्न' हा शब्द अधिक योग्य ठरावा.

अर्थात वेटर आणि मी ह्यांतील अहिनकुलत्वाला (वेटर अही- मी नकुळ.) केवळ वेटरच जिम्मेदार नसावा. हॉटेलात जाऊन भजी खाणे हे माझ्या बालपणी गोहत्येच्या जोडीचे पातक मानण्यात येत असे. घरातला तीर्थरूप म्हणवून घेणारा वैरी, शाळेतला मास्तर नामक गनीम आणि वयाने वडील असणारी तीर्थरूपांचे स्नेही नावाची कौरवसेना गावातल्या हाटेलांच्या पायऱ्यांवर सदैव टेहेळणी करत बसल्यासारखी असे. आल्या-गेलेल्या पाहुण्यांनी खाऊसाठी म्हणून दिलेले पैसे लगेच जप्त होत. ते पैसे बोरू घोरपडे शाईची पुडी, कित्ते वगैरे आणण्यासाठी खर्च होत. इतिहासातल्या औरंगजेबाबद्दल साऱ्या दुनियेला चीड असेल; पण बापाला स्वतःच्या हातांनी नजरकैदेच्या बेड्या घालणारा औरंगजेब हा माझा आदर्श होता. असली पुत्ररत्ने जन्माला आल्याखेरीज 'बाप' नावाचे हिंस्र श्वापद वठणीवर येणे शक्य नाही, याची मला खात्री होती. ह्या जमातीच्या असल्या क्रूर वागणुकीमुळेच हॉटेल ही एक चोरून जाण्याची जागा अशी मानसशास्त्रीय प्रतिक्रिया किंवा असे होण्याला जे काही म्हणतात ते झाले. म्हणून आजदेखील हॉटेलची पायरी चढताना काही कारण नसताना चेहऱ्यावर एक चोरटेपणाची छाया किंवा छटा पसरते. आणि तरबेज वेटर ही छाया किंवा छटा नेमकी हेरतो. आणि त्याचा आत्मा ह्या गिऱ्हाईकात दम नाही, त्याच्याकडे दुर्लक्ष कर, त्याने दहा वेळा पाणी मागितले तरी देऊ नकोस, चहाचा कप त्याच्यापुढे आदळ, त्याच्या टेबलावर फडका मारू नकोस, असे बजावत सुटतो.

- माझा एक अकारण वैरी (अघळपघळ) पु.ल.

झपताल - काही (बे)ताल चित्रे (अघळपघळ)

झपताल

पार्श्वभूमी : चाळीतली खोली

"मेले शंभरदा ओरडा - फुटलेयत कान!"
"जरा गप्प बसाल का?"
"मुकी बायको करायची होतीत-"
"तेच चुकलं!"
"मग पुन्हा बांधा बाशिंग - नाहीतरी दिवसभर खिडकीतून पलीकडल्या बिर्हाडात पाहत असताच कॉलेजवालीकडे!"
"मग भीती आहे की काय कुणाच्या बापाची."
"त्या पोरीच्या बापाची तरी बाळगा! पोलिसांत आहे तो! जरा वयाची ठेवा!"
"उगीच बडबडू नकोस - भांडखोर बायको म्हणजे पाप आहे -"
"काय?"
"नाही, शाप आहे - शापच बरोबर!"
"दिवसभर मेले चौकोन भरतात - दोन रुपड्यांचं तरी बक्षीस लागेल तर शपथ!"
"पंचवीस हजार मिळतील तेव्हा पाटल्या मागायला येऊ नकोस!"
"पाटल्या घालताहेत! होत्या त्या विकल्या!"
"विकेन नाहीतर समुद्रात फेकून देईन -"
"मलाही द्या फेकून -"
"चल ऊठ!"
"ट्यँ -"
"काय कारटी आहेत! लोकांची पोरं कशी हसत असतात."
"आमची कारटी बाप मरत नाहीत म्हणून रडतात -"
"फार लवकर समज आलीय त्यांना -"
"बाबा, मास्तरनी वही आणायला सांगितलंय!"
"मास्तरला म्हणावं - वहीबिही काही मिळणार नाही! किती वह्या लागतात तुझ्या मास्तराला?"
"मास्तरला नाही - मला लागतात."
"मिळणार नाहीत! हा आणा घे. विड्या घेऊन ये लालधागा -"
"आणि वह्या?"
"थोबाड फोडीन! अहो, जरा शिस्त लावा पोरांना -"
"आधी अंग घ्या जरा विसळून! दिड मिंटाची मेली आंघोळ - तीन तास पेटतोय बंब!"
"पंचा आण! एकदा शेवटली आंघोळ करतो तुझ्या नावाने - तांब्या कुठाय?"
"तो काय समोर? घ्या आतून -"
"ते तू नको सांगायला."
बुडबुडबुडूक -
"ओय ओय मेलो! अग, हे आंघोळीचं पाणी आहे की चहाचं आधण? - ओय ओय ओय -"

- काही (बे)ताल चित्रे - अघळ पघळ

दादरा - काही (बे)ताल चित्रे

झपताल त्रिताल एकताल इत्यादी भारतीय संगितातील ताल ठारावीक मात्रांमधे बसवले आहेत. त्यामुळे त्या तालांतल्या तालचित्रांना काहीतरी चौकट आहे. प्रस्तुत बेतालचित्रांना कुठलिच मात्रा लागु पडत नाही. परंतु बेताल चित्रांत देखिल एक सुक्ष्म ताल आणि तत्रं दडले आहे. शोधुन काढणारास सापडेल; सापडुन दाखविणारास बक्षिस मात्र नाही. कारण ही चित्रे आसपासचीच आहेत तेव्हा सापडणे अवघड नाही. तालचित्रांत ते कार्य कठीण आहे. बेताल चित्रांत सम सापडणे मात्र बिकट आहे. नाही तरी मी मी म्हणणार्‍या गवयांना ती कधी वेळेवर सापडणे?

दादरा

पार्श्वभुमी : चाळीतला दादर! (इथे अनेक बेतालचित्रे होतात. त्यांतली काही टिपली आहेत)

डोळे फुटले का?
सांभाळून बोला!
तुम्ही सांभाळुन चाला -
सांभाळूनच चालतोय
मग मी देखिल सांभाळुनच बोलतोय!
इतकी कसली मस्ती आलिये तुम्हाला?
मग मस्ती काय तुम्हालाच यावी? रेडीयो घेतला म्हणजे काय विमान नाही घेतलं -
तुम्ही घेऊन दाखवा!
पानवालेसुद्धा घेतात रेडीयो
मग पानाचं दुकान काढा! तरी बरं -
काय बरं?
कंपाउंडर तो कंपाउंडर!
खर्डेघाशापेक्षा बरा!
बाटल्याभरु कंपाउंडर
वेळकाढु कारकुंडा!
हातातलं तुप सांडलं, तुझा बाप भरुन देणार का?
तुप? खोबरेल तेलाला तुप म्हणतात का तुझ्या जातीत?
जात काय काढशी?
काढीन!
काढ काढ, माझी काढता येइल, तुझी कशी काढणार?
का? काढुन बघ -
असली तर काढायची ना -
फाट!
खल्ल! चष्मा फोडलास भरुन घे माझ्या!
फाट!
फट
ओ~य!



दादरा: आणखी एक बेतालचित्र


इतकं काही नको ओळख नसल्यासारखं तोंड चुकवून जायला -
इश्श! तोंड चुकवायला काय कर्ज नाही घेतलं!
पण ब्लाउज घेतला होतास तो? बहुतेक हरवला असेल! जॉंर्जेटच्या साडीसारखा.
तीन दमडीचा ब्लाउज!
म्हणजे तुला महागच!
पन्नास ब्लाउज आणून देइन -
शेवटी मधूला सोडुन लॉंड्रीवाल्याशीच जमवलस वाटतं?
काय म्हणून?
त्याशिवाय पन्नास ब्लाउज कुठून देणार? मधुनं दिली वाटतं चाट!
अशी चाट खायला मी म्हणजे तू नव्हे! तरी बरं अरविन्दा गेला त्या मंदाच्या मागं -
हो जातोय! डोळे नाही फुटले त्याचे चकणीच्या मागे जायला -
तुला पाहतांना फुटले होते वाटतं?
कां, तुझ्याकडे ढुंकून पाहिलं नाही म्हणुन?
असल्या छप्पन अरविंदाना पातळं धुवायला ठेविन मी !
हो क्का? चाळीतली पातळं धुवायचं कंत्राट घेतलय का तुझ्या पोष्टमन बाबांनी?
आहाहा! तरीच एस्सेसीत गचकलीस तीनदा! पोष्टमास्तरला पोष्टमन म्हणत नाहीत इंग्रजीत!
तुझी आई तर सारखी त्यांना पोष्टमन म्हणते रात्रंदिवस!
चोरुन ऎकायची सवय जात नाही म्हणायची!
आईला जरा आवाज हलका करायला सांगा - आगीचा बंब गेल्यासारखी ठणठणते! चोरुन नाही ऎकांव लागत -
हो, तुझी आई म्हणते कोकिळाच की नाही! तरी बरं, परवा सगळी चाळ जमा झाली -
आणि तुझ्या आईच्या झिंज्या पकडल्या तेव्हा वाजवल्या ते का नाही सांगत?
हॉ हॉ हॉ ~!
वेडावतेस काय माकडासारखी -
तुझा अरविन्दा एक माकड आहे. म्हणुन सगळीच माकडं वाटली तुला? राधेला म्हणे सगळीकडेच कृष्ण दिसत होता.
ही ही ही ही! गणपती उस्तवात चोरुन दुसऱ्यांच्या कविता आपल्या नावावर म्हटल्या म्हणजे काय सगळीकडे काव्य नको.
चोरायला काय तुझे बाबा नाही मी. पुरुषासारखा पुरूष असून कोळसे चोरतो!
बाबांच नको हं नाव घेऊ!
मम्मीला सांग तुझ्या. मला कशाला सांगतेस? दिवसभर तर नाव घेते. गोपाळ गोपाळ गोपाळ करुन.
माडर्न मम्मी तुझी- लिपष्टिक लावली म्हणून काय अक्कल नाही आली!
मग तुम्ही फासा तोंडाला-तुमचे कोणी ओठ धरले आहेत?
तुझी मम्मी ओठाला लावते का लिपस्टि~~क? मला वाटलं. समोर आलेल्या दाताला-
खरे दात आहेत - कवळी नाही तुझ्या आई सारखी!
चप्पल मारीन, सांगते!
आहे का पायात? वा वा! आहे की! तरीच हल्ली रोज देवळात जातेस - रोज नवी चप्पल!
बघायचिय का?
बघू - माझीच असेल!
ही बघ .. फाट!




अघळपघळ
पु.ल.देशपांडे

काही सहित्यिक भोग क्रमांक एक

स्थळ - पुणे शहरातील एक बस-स्टॉप
पात्रे - ‘खडूस’ ह्या शब्दाखेरीज दुसरा कुठला शब्द सुचु नये असे सत्तरीतले एक गृहस्थ. 

मी त्यांच्या बाजूस जाऊन रांग लावतो. आश्चर्य म्हणजे रांग नाही. आम्ही दोघेच. काही वेळ ते गॄहस्थ आम्हाला खालपासून वरपर्यंत न्याहाळतात. आम्ही समोरच्या करंडे टेलर्सचे मि. करांडे एका लठ्ठ गॄहस्थाच्या पोटाचे माप घेत असल्याचे सुखद दृष्य पाहण्याचा बहाणा करतो. इतक्यात कानावर आवाज :


बाजी गणेश जोशी. दशभुजा गणपतीचे देऊळ कुठे आहे?
मी. काही कल्पना नाही बुवा.
बा.ग.जो. पुण्यातच राहता ना? (त्यावरून ते पुण्यात राहतात हे लक्षात आले.)
मी. हो.
बा.ग.जो. किती वर्षे?

मी. बरीच.
बा.ग.जो. व्यवसाय?
मी. पुस्तकं वगैरे लिहितो.
बा.ग.जो. म्हणजे साहित्यिक! आणि तरी तुम्हाला साधा दशभुजा गणपती ठाऊक नाही.
मी. आपण कुठल्या गावचे?
बा.ग.जो. मी कशाला कुठल्या गावाहून येतोय. इथच जगलो इथंच मरणार.
मी. (कधी? हा प्रश्न गाळून) इथेच मरणार कशावरून. 

बा.ग.जो. दशभुजा गणपती ठौक नाही ते सरळ सांगा. माझ्या मरणाची कशाला काळजी करताय? मी मेल्यावर काही तुम्हाला खांद्याला बोलावणार नाही. 

मी. खांद्याची आमंत्रणं मृतांच्या सहीनं कधी जाऊ लागली? 

बा.ग.जो. हे पहा! तुम्ही साहित्यिक आसल्याने भाषाप्रभुत्त्व हा तुमचा जन्मसिद्ध अधिकार आहे असे मानू नका. मीही पुण्याचाच आहे. ज्या गावच्या बोरी त्याच गावच्या बाभळी. पुण्यात राहून साहित्यिक म्हणवणाऱ्या माणसाला दशभुजा गणपतीचे मंदिर ठाऊक नाही ती तुमची समाजाविषयीची आस्था. उद्या शनवारवाडा कुठे असतो विचाराल. परवा पर्वतीचा पत्ता पुसाल. 

मी. तुम्हाला तरी ठाऊक आहे का दशभुजा गणपती? 

बा.ग.जो. हो आहे मग. 

मी. मग कशाला विचारताय? 

बा.ग.जो. तुम्हाला माहित आहे का नाही हे पडताळायला. 

मी. पण माझा दशभुजा गणपतीशी काय संबंध? 

बा.ग.जो. सांगतो. ‘पुणे शहरातील ढासळती धर्मव्यवस्था’ ह्या विषयावर लेखनमाला लिहितोय मी. इथं सकाळी सात पसून उभा आहे. बेचाळीस लोकांत फक्त एक दशभुजा गणपती ठाऊक असणारा निघाला. ते पण त्याचे दुकान आहे मंदिरासमोर म्हणून. आत कधी दर्शनाला गेला नाही म्हणे. 

मी. म्हणजे दशभुजा गणपती पत्त्यापुरता. 

बा.ग.जो. अहो हीच तर आपली ट्रॅजेडी. देव फक्त पुत्त्यापुरता. एकदा आम्ही विचारलं ‘डॉ. मंजुळाबाई सपाते प्रसूतिगृह ’ कुठे आहे? तर तो गृहस्थ म्हणाला, ‘सोमण मारुतिच्या देवळापुढे’. अरे काही सारासारविवेकबुद्धी? निदान प्रसूतिसाठी तरी मारुती वापरू नका. 

मी. खरं आहे. 

बा.ग.जो. साहित्यिक म्हणून देवळात जाणं तुम्ही आपलं कर्तव्य मानत नाही तर! 

मी. (देवावर भार घालून) मानतो तर! 

बा.ग.जो. मग जाता का? 

मी. दशभुजाला नाही जात. 

बा.ग.जो. आय एम नाट पर्टिक्युलर अबाऊट धिस गणपती ऍट ऑल. (रिटायर म्हातारा भडकला की पुण्याच्या इंग्रजीत फुटतो). एनी टेम्पल फॉर द्याट म्याटर. रोज जाता? 

मी. (देवा क्षमा कर. खोटं बोलू नये ह्या गांधीवचनाला मी शाळेत कंपासपेटीत लपवलेलं. ती कंपासपेटी नववीच्या घटक चाचणीत हरवली.) हो म्हणजे रोज म्हणायला हरकत नाही. 

बा.ग.जो. मला होय किंवा नाहीचा रकाना भरायचाय. 

मी. हो! (फर्गिव मी ओह लॉर्ड! पण तसं हे खोटं नाही हा. रोज रात्री गुडकुले विठूबाच्या देवळात काणे भटजी, दाजीबा टेलर, सोपानराव न्हावी सॉरी हेयरड्रेसर... म्याट्रिक केलेला न्हावी ना म्हणून... आणि मी वरच्या नगारखान्यात रमी खेळतो. एक पैसा शंभर प्वाईंट. मागल्या आषाढी कार्तिकीला गल्ला जास्त जमला नाही म्हणून जिंकाणारा काणे भटजी प्वाईंट वाढवा म्हणाला. आम्ही ऎकत नाही.) 

बा.ग.जो. सरळ हो सांगा ना. 

मी. हो. आता धर्मावर श्रद्धा नाही ठेवायची ती काय म्युनिसिपाल्टी, जिल्हाबोर्डवाले अन महाराष्ट्र महामंडळ परिवहनाच्या एस.टीं.वर ठेवायची? 

बा.ग.जो. वाक्याशेवटी प्रशन्चिन्ह नको. पूर्णविराम द्या हो. 

मी. (मुकाट्याने) हो. 

बा.ग.जो. आता सांगा धर्मावर तुमची श्रद्धा आहे? 

मी. यथेच्छ आहे. धर्म नसता तर दसरा दिवाळी नारळी पौर्णिमा नसत्या, पुरणपोळी, लाडू नसते. इतकच काय सत्यनारायण नसता तर शेराला सव्वाशेर चाचपत तुपाचा शीरा खायला मिळाला नसता. 

बा.ग.जो. तो शीरा नसतो. प्रसाद असतो. 

मी. सत्यानारायणाला खारीक वाटता येणारा नाहीत. प्रसाद म्हणूनसुद्धा. माफ करा पण तुम्ही छुपे कम्युनिस्ट दिसता. (माझं आपलं काहितरीच) 

बा.ग.जो. मी कम्युनिस्ट! दशभुजा गणपती तुम्हाला ठाऊक नसताना मी कम्युनिस्ट! 

मी. असं तर मग सांगा झोपाळू नरसोबाचं देऊळ कुठे आहे सांगाल (२ कोटी देवात आज मी एक जन्मला) 

बा.ग.जो. झोपाळू नरसोबा! प्रथमच ऎकतोय! 

मी. जाऊ द्या मी नास्तिकांशी बोलत नसतो. सत्यनारायणाला खारका वाटायला निघालेत (माझाच डाव उलटून). उद्या गोकुळाष्टमीला केक वाटाल. 

बा.ग.जो. हे तुम्ही कुणाला सांगाताहात. 

मी. तुमच्या शिवाय दुसरं कोण आहे इकडे? सॉरी, दुसरं कुणी नाही. पूर्णविराम.

बा.ग.जो. आपला कहीतरी गैरसमज होतोय. तुम्ही कुठे राहता? 

मी. (इथे खरी कसोटी आहे. डीटेलवार पत्ते सांगण्यात आपल्यासारखा हातखंडा कुणाचा नाही) तुम्हाल झोपाळू नरसोबा ठाऊक नाही. रेडेकर तालीम टाऊक असेल... 

बा.ग.जो. ती कुठेशी आली? 

मी. रविवारात. घाणेकरांच्या कोळशाच्या वखारीला लागून.

बा.ग.जो. काढीन शोधून. घाणेकर तालीम. 

मी. घाणेकर तालीम नाही. वखार. त्यालालागून रेडेकर तालीम. रस्ते पाड्यावरनं खाली या सरळ (येथे हवा तसा अर्थ घ्यावा). त्यांना विचारा पापडवाले बेंद्रे कुठे राहतात ते. बेंद्रांच्या वाड्यावरनं गल्ली जाते. तिच्या टोकाला माशेलकर खाणावळ. तिथे वडे चांगले मिळतात. एका वड्याचे ६ पैशे. त्यांना विचारा संपतराव लॉंंड्री. ५ पैशे एका विजारीचे. पुणं भरपूर महाग झालंय हो. 

बा.ग.जो. जरा सावकाश सांगा हो. मी लिहून घेतोय. आता कुठे कापडवाल्या बेंद्रांकडे आलोय. 

मी. कापडवाल्या बेंद्रे नाही. पापडवाले बेंद्रे. तिथे सोवळ्यातले पापड मिळतात. ४ पैशे एक डझन. आमच्या सौ जास्त चांगले पापड बनवतात पण. बेंद्रांना विचारा माशेलकर खाणावळ व पुढे संपतराव लौंड्री. ते भोरफ्यांचा वाडा दाखवतील. 

बा.ग.जो. अहो अहो जरा सावकाश सांगा. माझं लिहून झालं नाहीये. 

मी. सावकाश कसं सांगू? बस आली म्हणजे. 

बा.ग.जो. ती कशी येणार? 

मी. म्हणजे? 

बा.ग.जो. हा स्टॉप क्यान्सल झालाय. 

मी. काय म्हणता. 

बा.ग.जो. हो मग. पंधरा दिवासांपासून हा वनवे झालाय. म्हशींना ही ह्या बाजूने प्रवेश बंद मग बस कशी येईल. 

मी. मग मघापसून का नाही सांगितलंत. 

बा.ग.जो. अरे व्वा! मग तुम्ही थांबला असतात का? आणि काय हो साहित्यिक असून तुम्हाला गावातले वनवे माहित नाहीत? कमाल आहे! नाव काय तुमचं? 

मी. (स्वतःचे नवे बारसे साजरे करत) गोविंद गोपाळ दहिभाते. 

बा.ग.जो. आजच हे नाव ऐकतोय. 

मी. मी पण! (बा.ग.जो. शुद्धीवर आहेत की बेशुद्ध पडले हे मागे ना पहाता मी सटकतो. काही भोग दैवावर टाकून सुटतच नाही हो.)

- पु. ल. देशपांडे 

अघळपघळ