सैनिकांचा जयजयकार

गेल्या वर्षी मुंबईच्या कुलाबा भागातील एका बराकी पुढून जाताना मी एक दृश्य पाहिले होते. तिथे राहणारी एक तुकडी, मला वाटते, आघाडीवर चालली होती. ट्रंका रस्त्यावर आल्या होत्या. मोठमोठे लष्करी ट्रक उभे होते. त्या सैनिकांची बायका - पोरे - कुणी खिडकीतून, कुणी फाटका जवळून - मुक्या डोळ्यांनी ते दृश्य पाहत होती. मला वाटले, पुढे जावे आणि त्या सैनिकांचा 'जयजयकार' करावा. पण माझ्याही मनाला ती सवय नव्हती.

गेल्या कित्येक वर्षांत आम्ही मुळी सैनिकांचा जयजयकारच केलेला नाही. सवय मोडली आमची! पूर्वी युद्धाला जायला निघालेल्या सैनिकांना गावच्या साऱ्या सुवासिनी पंचारती ओवाळत. पौरजन पुष्पवृष्टी करत. वृध्द आशिर्वादासाठी थरथरते हात उंचावत. आपल्या देशात पौरूषाचा हा असा भरगोस सत्कार व्हायचा. इंग्लंडमध्ये गेल्या युद्धातही लहान लहान खेड्यांतून ज्या वेळी तरुण सैनिक निघाले, त्या वेळी त्यांच्या वाटेवर पुष्पवृष्टी केली होती. तरुणी बेभान होऊन चुंबनांचा वर्षाव करत. गावातला बँड दिवसभर वाजे.

आमचा जवान गाठोडे पाठीला बांधून एकाकी चालताना पाहिला, की माझी मलाच कीव येते. अजूनही तो आमचा ' हिरो ' झाला नाही. क्षात्रधर्माला इथे अवकळाच आली होती. चीन्यानी बरी आठवण करून दिली. आम्ही साहित्यकार तरी काय करीत होतो म्हणा!

- शुरां मी वंदिले 

(एक शून्य मी)
पु.ल. देशपांडे