Leave a message
Showing posts with label असा मी असामी. Show all posts
Showing posts with label असा मी असामी. Show all posts

Monday, May 20, 2024

मी एक असामी

माझ्यासाठी कुणीही कोकिळा कधी गायली नाही. मुगभाटात आंब्याच्या मोसमात कोकिळा न येता 'पायरे हाप्पोस' येतो. वसंत, हेमंत वगैरे ऋतू मुंबईच्या वाटेला जात नाहीत. मुंबईला दोनच ऋतू - उन्हाळा आणि पात्रसाळा. एक पावसाच्या धारा, नाहीतर घामाच्या धारा. मोर नाचताना मी कधी पाहिले नाहीत. चांदण्याला शोभा असते ही ऐकीव माहिती. जाई-जुई चमेलीला बहर आलेला मी वेणी- वाल्याच्या टोपलीत पाहिलाय फक्त. आकाशात मेघांची दाटी झाली की मला 'नभ मेघांनी आक्रमिलें' वगैरे गाणी न सुचता छत्री दुरुस्तीला टाकली पाहिजे हे आठवतं. सागराच्या अफाट विस्ताराचं मला यत्किंचितही कौतुक नाही. कारण मला बोट लागते आणि कोकणात जाताना सागराचा विस्तार एवढा मोठा करायची ह्या विधात्याला काही गरज होतीच का हा प्रश्न विचारीत मी डोकं धरून आलं-लिंबू चोखीत रत्नागिरी बंदराची वाट पाहत असतो.

साहित्य-संगीत-कला-विहीन माणूस म्हणजे बिनशेपटीचा बैल असं मला नानू सरंजामे एकदा म्हणाला होता. पण ह्या नानूनंच सांगितलेल्या साहित्यिकांच्या लाथा- ळ्यांच्या कथा मी ऐकल्या आहेत. मानकामेशेटनी गवई लोक एकमेकांवर कशी शिंगं खुपसून धावतात तेही सांगितलंय ! साहित्य, संगीत वगैरेची शेपटं लावून अशी शिंगं खुपसणारे बैल होण्यापेक्षा बेनसन जानसन कंपनीत एक तारखेला पडेल ते हातावर घेऊन मान मोडून खर्डेघाशी करणारा बिनशेपटीचा, त्रिनशिंगांचा, साधा, सरळ ओझ्याचा बैल होणंच बरं असं मला वाटायला लागलंय !

कसा मी कसा मी हे माझं मला नीटसं कळत नाही. पण ह्या जगात येताना जसा गपचूप आलो, तसा जातानादेखील आपल्या हातून त्या जगाला फारसा धक्का न लावता निघून जाण्याची इच्छा बाळगणारा असा मी एक असामी आहे. आणि म्हणूनच असल्या ह्या माणसाचं नाव रवींद्रनाथ, सुभाषचंद्र, वगैरे नसून धोंडो भिकाजी जोशी कडमडेकर असं असलं म्हणून बिघडलं काय ? उलट बरंच आहे. उगीच आडनाव भोसले लावायचं आणि चालवायची पिठाची गिरणी, यात काय अर्थ आहे ?

बाकी चारचौघांपुढे आपण साधे सरळ ओझ्याचे बैल आहोंत हे कबूल केलं म्हणजे कसं मोकळं मोकळं वाटतं. 

पु. ल. देशपांडे 
असा मी असामी 
संपूर्ण पुस्तक खालील लिंकवर उपलब्ध आहे.

Sunday, June 11, 2023

आणि मी चेअरमन झालो

आमच्या चिंचखरे ब्लॉक्सच्या "फ्रेंड्स ओन बॅडमिंटन क्लब" चे आपण अध्यक्ष व्हा असं सांगायला जेव्हा काही तरूण मंडळी आली तेव्हा मला धक्काच बसला. चिंचखरे ब्लॉक्समधे आम्ही रहायला येऊन आता बरेच दिवस झाले होते. ही अध्यक्षपदाची विनंती करायला आलेली तरुण मंडळी हां हां म्हणता तरूण झाली होती . विशेषताः गुप्तेकाकांची निमा तर भलतीच स्मार्ट दिसत होती .

“काय वडील ठीक आहेत ?" मी आपलं उगीचच हा इसम आपल्याकडे पहात राहिलाय हे लक्षात येऊ नये “डॅडी जर्मनीला गेले आहेत" निमा म्हणाली म्हणून विचारलं

हल्ली सगळयांचेच बाप डॅडी झाले आहेत हे नव्हतं मला ठाऊक.

"अस्सं केव्हा येणार परत ?”

“दोन किंवा तीन मंथ्स नंतर " “काय सहज गेले आहेत ?”

"तिथं बिझनेस कॉटॅक्टस् करायचे आहेत शिवाय फॅक्टरीसाठी मशिनरीची ऑर्डर प्लेस करायची म्हणून” गुप्ते बटणांची फॅक्टरी चालवीतात .

"बोटीने गेले का ?"

"नाही फ्लाय करून गेले"

“बोइंग !” शंक-या ओरडला. त्याला त्याही शास्त्रातलं खूप कळतं. "बोइंग सेवन ओ सेवन "

"गप रे" तो काहीतरी चुकीचं बोलला असेल म्हणून मी त्याला जालं

“हो गिरीश म्हणतो ते राईट अंकल. डॅडी सेवन ओ सेवननीच गेले ”

“आधी सुपर कॉन्स्टलेशनं जात होते” शंक-याने माझ्या ज्ञानात आणखी भर घाली .

निमाच्या मराठीवरून आमच्या घरात काही वर्षांनी सुरू मराठी गद्दाच्या नव्या अवताराची कल्पना येत होती होणा-या

“तू आता कितवीत आहेस ?” मी तिला विचारलं “मी सीनीअर बी. ए. ला आहे”

“ऑ ! बसा ना उभे का तुम्ही लोक ?”

ही फॉक घालणारी गुप्तेकाकांची मुलगी सीनीअर बी. ए. ला ?

“मग अंकल, तुम्ही चेअरमन व्हा” दुसरा एक तरूण म्हणाला “पण मला काही तुमच्या त्या बॅडमिंटनमधलं कळत नाही"

" म्हणून तर आम्ही तुम्हांला रिक्वेस्ट करायला आलो. " एक अवाज फुटतोय ना फुटतोय अश्या बेताचा तरूण म्हणाला. त्यानं कपाळावर केसांच्या बटीचा आठचा आकडा काढला होता.

“नाही तर आम्ही आंटीला सांगू -” निमा म्हणाली

"ही आंटी कोण ?"

ह्या माझ्या प्रश्नावर खोलीतली ती सगळी नवी पिढी खदखदून हसली.

“डॅडी, आंटी इज ममी” शंक-या मदतीला आला.

“ओ ! कुठे गेली तुझी आंटी ?”

पुन्हा एकदा ती पिढी खिदळली.

माझी आंटी ? डॅडी, तुम्ही सगळयांना जॉनी वॉकरसारखं लाफिंग करायला लावाल” शंक- यापुढे इलाज नाही "गप रे"

“मग अंकल, तुम्ही चेअरमन व्हा निमी म्हणाली

“मीनाकुमारी !” शंक-या पिंज-यातला पोपट जसा अकारण 'क्यर्र 'करून ओरडतो तसा ओरडला. शंक-याच्या उद्गाराला

तरूण पिढी पुन्हा हसली.

“कोण मीनाकुमारी ?”

“निमाला सगळेजण मीनाकुमारी म्हणतात आणि ह्याला

दिलीपकुमार !


”चुप रे" निमानं शंक-याचा गालगुच्चा घेतला. “ए,

चिरंजीव शंकर, आमची आंटी वगैरे मंडळींनी आसमंतात बरीच लोकप्रियता मिळवली होती. केसांचा आठ केलेला दिलीपकुमारही शंक-याचा फ्रेंड होता. "पण ज्याला बॅडमिंटनमधलं काही कळत नाही त्याचा काय उपयोग ?”


"पण म्हणून तर तुम्ही चेअरमन व्हा !”

“पूर्वी कोण होते ?"

"नरसिंगराव "

“उज्वलचे डॉडी !” पुरवणी - महिती खात्याचे प्रमुख शंकरराव म्हणाले

“मग त्यांना तर स्पोर्टस्मधे फार इटरेस्ट आहे !” हळू हळू माझं मराठीदेखील नवी वळणं घेऊ लगलं. मी नरसिंगरावला उडया मारतांना पाहिलं होतं. "पण ते स्वता:च कोर्टाचं पझेशन घेऊन बसतात.' "

"म्हणजे तुमचं प्रकरण कोर्टाबिर्टात गेलंय की काय ?” ह्या माझ्या वाक्यानंतर तर नव्या पिढीनी हसतांना टाळया वाजवल्या. पुढल्या पंधरा मिनिटांत निमा, अशुतोष पाळंधे (प्रेसवाल्या पाळंध्यांचा), जगदीश निमकर आणि अधुन मधुन चि. शंकर यांनी मला बॅडमिंटन आणि तत्सम खेळ यांविषयी भरपूर महिती दिली.

“आंम्हाला डॉबल करणारा चेअरमन नको ! तुम्हाला गेममध्ये इंटरेस्ट नाही त्यामुळे पार्शालिटी करणार नाही. मिस्टर

एन्. राव सारखे आपल्या डॉटर्सनाच चान्स दयायचे.' " "मग येवढा चान्स मिळाल्यावर ती टूर्नामेंट्समधे चॅपिअन आली तर काय वंडर !” अशुतोष

“तुम्ही नुसते फॉर द सेक ऑफ नेम राहा. क्लब आम्ही चालवतो. शिवाय तुम्ही वयोवृध्द आहांत !”

निमाला हा एकच मराठी शब्द ज्याकुठल्या दुष्टाने शिकावला होता त्याचं डोकं फोडावसं मला वाटलं. आणि अश्या त-हेने मी चिंचखरे ब्लॉक्सच्या फ्रेंड्स ओन बॅडमिंटन क्लबचा चेअरमन झालो.

"थँक्यू अंकल-" तरूण पिढी शेकहॅड करत निघाली . जाता जाता पाळंध्याच्या पोरानं एक वाक्य जिना उतरण्यापूर्वी बोलयची घाई करायला नको होती “ साला असलाच मामा आपल्याला चेअरमन पायजे होता. आता नरसिंगरावच्या गॅगला येऊ दे कोर्टवर -"

नव्या जगात हळूहळू डोकावून पहायला मी सुरूवात केली होती . फक्त एकच प्रश्न मला पडला होता, नवी पिढी सा-या जगावर रागवली आहे म्हणाला होता नानू. ती कुठली पिढी मग ? ही पिढी फक्त नरसिंगराववरच रागवली होती. आपल्याच पोरांना खेळायला देतो म्हणजे काय ? आमची पिढी देखील असल्या बापावर रागवली असती.

इतक्यात दार उघडून आमच्या मिसेस आल्या. हल्ली ती दिवसातून दहा तास सार्वजनिक कामात असावी असं वाटतं "कुठे गेली होतीस ग ?”

"कौन्सिलची इलेक्शन होती"

“रविवारी सकाळी ? तुमच्या लेडीजना काय स्वैपाकबियपाक आहे का नाही ?" “रविवारी काय फक्त पुरूषांनीच सुट्टी घ्यावी ? बायकांनी घेऊ नये ? नान् हेच म्हणाले !”

“नान् ! त्याला काय म्हणायला ? ब्रम्हचारी तो. कुठल्याही

पिंपळावर जाऊन बसेल गिळायला” "कौन्सिलची जाइंट सेकेटरी म्हणून निवडून आले मी”

“फू: '

“फू: करण्यासारखं काय त्यात " “जाइंट सेक्रेटरीच ना ? मी चेअरमन झालो. "

“काय !” झोपेत भूत पाहिल्यासारखं माझ्याकडं पहात ती म्हणाली

"हो हो चेअरमन”

“यस ममी ! डॉडी चेअरमन !” शंक-याने चोच खूपसली .

"चेअरमन चे ओ आर एम ए मन !” आपली सरोज खरे हेच

इंग्रजी शिकवते त्याला

"कसले चेअरमन”

“फ्रेंड्स ओन बॅडमिंटन क्लबचा !”

त्या क्षणी माझ्याकडे हिनं ज्या डोळयांनी पाहिलं तसं इतक्या वर्षाच्या संसारात दोनदा जरी पाहिलं असतं तर समर्थांच्या “जगी सर्व सुखी असा कोण आहे” ह्या प्रश्नाला “मी !” असं जोरात उत्तर दिलं असतं

(असा मी असामी)
हे पुस्तक घरपोच मागविण्यासाठी खालील लिंकवर क्लिक करा. 

Friday, August 12, 2022

स्वच्छ आरशासारखं आत्मचरित्र

वाचनाचं आणि माझं तसं फारसं बरं नाही. रोजचं वर्तमानपत्र मी घेतो. परंतु घरी, शेजारी, ट्राममध्ये सहप्रवासी आणि कचेरीत सहकारी यांना बातमी-दान करण्याच्या पुण्याखेरीज माझ्या पदरात फारसं काही पडत नाही. फक्त संध्याकाळी परत येताना मला ते जपून आणावं लागतं. त्यासाठी कचेरीभर शोधही करावा लागतो. संध्याकाळी परतल्यावर कुटुंबाचा “ पेपर कुठे?” हा प्रश्न चुकत नाही. ह्यात कुटुंबाच्या वाचनाविषयी गैरसमज होऊ नये. रद्दीत पैसे अधिक मिळतात असा तिचा भाव आहे. इतर पुस्तकंही अधूनमधून वाचतो. त्यातून नानू सरंजामे हा साहित्यिक बेनसन जॉनसन कंपनीत असल्यामुळं, इच्छा असो वा नसो, साहित्यात सध्या काय चाललं आहे ते रोज ऐकावं लागतं. कथाकादंबर्‍या मला रुचतात. कवितांचंही मला वावडं नाही. पण आत्मचरित्रांची मात्र मला थोडी धास्ती आहे. चरित्रनायकाचं बालपण बहुधा सारखंच असतं. बहुतेक चरित्रनायकांना मुन्सिपालटीच्या दिव्याखाली अभ्यास करावा लागला आहे. बालपण गरिबीत घालवावं लागलं आहे. माफक चार आठ आण्यांची चोरीही करावी लागली आहे. प्लेगात तर त्याच्या घरची बहुतेक सगळी माणसं दगावतात. एका आत्मचरित्रात स्वतः आपणही दगावल्याचं कुणीसं लिहून ठेवल्याचं अंधुक स्मरतं. कादंबरीपेक्षा आत्मकथा लिहायला. अधिक कल्पनाशक्ती लागत असली पाहिजे. कारण सकाळी आपण कसली भाजी खाल्ली याची आठवण संध्याकाळी बहुधा नसते; आणि ह्या मंडळींना वयाच्या तिसऱ्या वर्षी घडलेल्या गोष्टी इतक्या संगतवारीनं सुचतात कश्या? की वयाच्या तिसऱ्या-चौथ्या वर्षीच पुढे आपण आत्मचरित्र लिहिणार याची जुळणी मनाशी झालेळी असते कोण जाणे. मला मात्र अशी नागमोडी वळणाची, चढउतारांची चरित्रं वाचण्यापेक्षा अगदी सरळ, सडेसोट चरित्र वाचायची फार इच्छा आहे.

उदाहरणार्थ, चरित्रनायकाचं बालपण : माझा जन्म एक जानेवारी एकोणिसशे सोळा साली झाला. माझ्या बालपणात तसं काही घडलं नाही. जन्मल्यापासून बाराव्या दिवशी माझं पुंडलीक असं नाव ठेवण्यात आलं. आईची प्रकृती ठणठणीत होती. वयाच्या पाचव्या वर्षापर्यंत मला, आईला अगर माझ्या वडलांना कसलाही त्रास झाला नाही. मी पाचव्या बर्षी इन्फंटीत गेलो, दिलेले धडे निमूटपणं पाठ केले. हिशेब काही बरोबर व काही चूक येत. बरोबर हिशेबांना मास्तर “हो वर” म्हणत. चुकला की खालच्या मुलाला माझ्या कानफटीत मारायला लावून वर व्हायला सांगत. मी मॅट्रिक पास होईपर्यंत माझ्या वडलांवर कसलंही किटाळ आलं नाही. त्यांचा पगार दरवर्षी वाढायचा तेवढा वाढत गेला. मीही पास होत गेलो. मॅट्रिक झालो. पुढं बी०ए० झालो. काही प्रोफेसर नीट शिकवीत; काही नीट शिकवीत नसत. पुढं नोकरी लागली. त्यातही वर्षाला पाच रुपये प्रमोशन व दोनशेचाळीसवर रिटायर हे निश्चित होतं. लग्न वेळच्या वेळी झालं. दाखवायला आणलेली पहिलीच मुलगी पसंत केली. लग्नानंतर चार मुली आणि दोन मुलगे झाले, वडील ऐंशी वर्षे जगले. मीही रिटायर होऊन दहा वर्षे झाली. आजार नाही. आयुष्यात एकदा मलेरिया, एकदा गालगुंड, एकदा टायफाइड, काही वेळा सर्दी, काही वेळा अपचन यापेक्षा रोग नाही.

असं स्वच्छ आरशासारखं आत्मचरित्र वाचायची फार फार इच्छा आहे.

- पु.ल. देशपांडे 
पुस्तक - असा मी असामी 
हे पुस्तक मिळवण्यासाठी खालील चित्रावर टिचकी मारा.
a